De afgelopen jaren is er al veel verbeterd in het format van het
raadsvoorstel. PRO grijpt het raadsakkoord ‘Anders denken, anders doen’
aan om verdere verbeteringen door te
voeren.
Toegankelijke besluitvorming is het doel. PRO, SvKB, CDA, D66 en de VVD
staan raadsbreed een vernieuwend, eigentijds besluitvormingsproces op
hoofdlijnen voor.
Het hele proces moet onder de loep worden genomen. Een
nieuwe opzet van begroten en verantwoorden, het vergadermodel, een interactief participatieproces met
invloed aan de voorkant in plaats van inspraak aan de achterkant, structurele aandacht voor duurzaamheid én een
vernieuwd format voor raadsbesluiten zijn nodig. In deze notitie “Een goed raadsvoorstel
krijgt de besluitvorming die het verdient”, doen wij een voorstel voor het
verbeteren van het raadsvoorstel.
De basis voor deze verbeteringen vinden we in de
uitgangspunten uit het hoofdlijnen- én
raadsakkoord ‘anders denken anders
doen:
“Vanuit onze
partijprogramma’s onderschrijven wij een vernieuwing van het besluitvormingsproces.”
“We vernieuwen het
besluitvormingsproces waardoor vergaderingen levendig en een plek voor
informatie‐uitwisseling zijn.”
“De raad moet
op hoofdlijnen vergaderen en besluiten nemen “
In onze ogen zou het vergadermodel (BOB), zoals we dat met
elkaar bedacht hebben, beter tot zijn recht komen als we de discussie op de
juiste manier ‘richten’ door een format te gebruiken dat dienend is aan de
afgesproken intenties: vergaderen op hoofdlijnen en de focus op kaders
stellen.
“Een raadsvoorstel is
een besluit of meerdere besluiten die genomen moeten worden om een bepaald doel
te bereiken...”
Voorbeeld: een besluit tot vaststelling van een nota van
uitgangspunten staat niet op zich maar draagt bij aan het uiteindelijke doel,
het vaststellen van het bestemmingsplan.
Veel raadsbesluiten gaan over inspanningen, budgetclaims
en/of verordeningen. In het raadsvoorstel
moet vooral duidelijk worden gemaakt
aan welk doel dit besluit een bijdrage levert omdat dat het niveau is waar de
raad haar discussie moet voeren. Invloed aan de voorkant in plaats van inspraak
aan de achterkant krijgt dan ook vooral vorm rondom het bovenliggende doel. Het
is niet realistisch dit bij elk instrument te verwachten.
“De
gevolgen/strekking van een raadsbesluit moeten explicieter worden gemaakt.“
Een raadsvoorstel is in aanvang geschreven voor de raad en
zelfstandig leesbaar voor onze inwoners . Wat kunnen de inwoners verwachten
nadat dit voorstel is aangenomen?
Hoofdlijnen
vergaderen
Doordat we onszelf tot doel hebben gesteld dat we op
hoofdlijnen willen vergaderen, zou ook het raadsvoorstel hierop aan moeten
sluiten.
Wat ons betreft zou in het format verbeteringen kunnen
worden aangebracht die bovenstaande kunnen ondersteunen. Dat betekent het
volgende:
- Een raadsvoorstel is kort en overzichtelijk en op hoofdlijnen is geformuleerd ;
- Een raadsvoorstel is in begrijpelijke taal opgesteld, ook voor iedereen die niet dagelijks betrokken is bij de gemeente;
- De publiekssamenvatting van het raadsvoorstel geeft de essentie van het voorstel weer op een zodanige manier dat het zelfstandig te lezen en te begrijpen is. Een verzameling van publiekssamenvattingen kan de inhoud van een digitale raadsnieuwsbief worden;
- Verwijzingen naar details, extra toelichtingen en/of andere (beleids)stukken worden tot een minimum beperkt of middels een digitale link in het raadsvoorstel opgenomen;
- In het raadsvoorstel wordt de context weergegeven met daarin de voorgeschiedenis en de besluiten die mogelijk nog volgen, ondersteund door een schematische tijdlijn;
- In het raadsvoorstel worden de beslispunten waarover wordt besloten en waarover de discussie wordt gevoerd duidelijk(er) benoemd;
- In het raadsvoorstel wordt aangeven aan welk doel het besluit bijdraagt;
- In het raadsvoorstel wordt vermeld wat het maatschappelijk effect is van het te nemen besluit;
- In het raadsvoorstel wordt aangeven wat de afwegingen (pro/contra) zijn die aan het gevraagde besluit ten grondslag liggen met mogelijke alternatieven.
Participatie
Participatie zal, naast duurzaamheid en communicatie, als
vaste paragraaf opgenomen worden in het raadsvoorstel. Dit kan met een participatieladder
waarbij voor iedereen duidelijk is, voor welk niveau van participatie is
gekozen .
Voorbeeld: Bij een wijkinitiatief wordt de hoogste trede van
de participatieladder gebruikt (bijvoorbeeld co-creatie); voor uitnodiging voor
een informatiebijeenkomst kan het laagste niveau (het schrijven van een brief
aan de direct betrokkenen) volstaan.
Levendig
Met de komst van een videosysteem hebben we toegankelijkheid
van onze vergadering fors vergroot. De vindbaarheid van het beeldmateriaal en
de live-uitzendingen moeten hoog op de agenda. Zonder linkje vanaf iemand die
een tweet stuurt over de uitzending is het scherm amper te vinden. Op de
publieke tribune kunnen we ook een slag maken in de toegankelijkheid van de
discussie. We kunnen hieraan tegemoet komen door het voorblad van het vernieuwde raadsvoorstel op onze schermen te
projecteren. Dit voorblad bevat de publiekssamenvatting, de beslispunten en het
beoogde maatschappelijke effect. Eigenlijk de inhoud waar de raad voldoende aan
zou moeten hebben om op hoofdlijnen het debat te kunnen voeren en tot besluiten
kan komen.
Leer van de omgeving
We kunnen veel leren van andere gemeenten. Wij zouden graag het rapport “Kwaliteit raadsvoorstellen” van het bureau Necker van Naem onder
de aandacht willen brengen.
In dit rapport zijn aanbevelingen gedaan die ons erg aanspreken en bijdragen aan de
raadsbreed gestelde doelen. Er is ook een belangrijke rol voor de griffie
weggelegd die de schakel vormt tussen de raad en uitvoering.
Aanbeveling 1: Stuur
vroegtijdig op de inhoud van raadsvoorstellen.
Aanbeveling 2: Expliciteer de verwachtingen bij de raad en
organiseer feedback van de raad aan college en ambtelijke organisatie.
Aanbeveling 3: Train de stellers van een raadsvoorstel in het
schrijven van een goed raadsvoorstel.
Aanbeveling 4: Zorg voor ondersteuning van ambtenaren door
ambtenaren bij het opstellen van raadsvoorstellen.
Aanbeveling 5: Schenk extra aandacht aan vier verbeterpunten in de
algemene kwaliteit van raadsvoorstellen zijnde:
a) Het hanteren van een duidelijk onderscheid tussen hoofd- en bijzaak.
b) Kort en bondig formuleren.
c) Het benoemen van alternatieve beleidskeuzes.
d) Het benoemen van maatschappelijke effecten van een voorstel.
Tot slot
samenvattend:
Elk raadsvoorstel faciliteert de vergadering om op hoofdlijnen
de discussie te voeren; is zelfstandig leesbaar; start met een goede
publiekssamenvatting; maakt helder aan welk door de raad gesteld doel het
besluit bijdraagt; bevat een helder overzicht van de beslispunten met focus op
het maatschappelijk effect. Daarnaast wordt aandacht besteed aan communicatie,
duurzaamheid en participatie.
Deze genoemde elementen zouden voldoende houvast moeten
bieden om in de raad op hoofdlijnen het debat te voeren en tot besluitvorming
te komen. Om de gemeenteraad van extra argumentatie en onderbouwing te voorzien
zal er een overzicht moeten komen van de argumenten (pro/contra) en eventuele
alternatieven.
PRO Kaag en Braassem wil de komende periode graag met u
werken aan het verder vervolmaken van het ‘raadsvoorstel’ als onderdeel van het
bredere pallet aan veranderingen en vernieuwingen. Wij staan open voor
discussie en suggesties en hopen op deze manier een steentje bij te dragen aan
het vernieuwingsproces.
